Kunst en cultuur

Kunst en het kunstzinnige spelen een belangrijke rol in het geheel van de antroposofische visie en praktijk.

Daarbij gaat het op de eerste plaats om het scheppend vermogen dat in iedere mens is aangelegd. Dit creatieve vermogen maakt ontwikkeling mogelijk, zowel voor het individu als voor de gemeenschap. Het kunstzinnige proces dat het verloop weergeeft waarin een kunstwerk ontstaat, krijgt daarbij de nodige aandacht. De wijze waarop dit verloop plaatsvindt is even belangrijk als het eindproduct

In de visie op hoe kunst ontstaat gaat het vanuit een antroposofisch gezichtspunt niet zozeer om een nabootsen van de werkelijkheid, zoals ze zich aan de zintuigen toont.  Het komt erop aan in en door het ontstaansproces van kunst de wetmatigheden op het spoor te komen die in de natuur en in de mens werkzaam zijn. Pas in de kunst kunnen deze wetmatigheden, die van geestelijke oorsprong zijn, zich openbaren. Ook  zijn ze verschillend naar gelang de kunstvorm die beoefend wordt en het materiaal die de kunstenaar daartoe ter beschikking staat. Maar steeds gaat het om een zichtbaar maken van de niet waarneembare scheppende werkzaamheid in een concrete gestalte. Uiteindelijk is het te doen om de steeds te hernieuwen poging om geestelijke werkzaamheid in de materie tot uitdrukking te brengen. En bij materie hoort ook de wereld van klank, gebaar, en toon.

Kunstvormen als dusdanig, zijn eveneens in ontwikkeling. Zo behoren euritmie als bewegingskunst, de kunst van het spreken en sociale kunst, dit houdt in het ontwikkelen van een scheppende blik, voortaan tot de rij van verschillende kunsten die nog verder in de toekomst zullen ontwikkelen.

Veel werkgebieden vanuit de antroposofie beroepen zich erop kunstzinnig te willen werken zoals de opvoedkunst en de geneeskunst. Het gaat dan niet enkel om het eindproduct, maar op de eerste plaats om het proces, de wijze waarop dit verloopt. Dit kan als een opgave gezien worden om de samenleving en de cultuur te vernieuwen vanuit kunst en kunstzinnigheid.

Rudolf Steiner als kunstenaar

Rudolf Steiner heeft zich zijn hele leven met kunst beziggehouden. Hij begon als auteur van publicaties over de essentie van kunst, hield voordrachten onder andere voor de Goethe Vereniging te Wenen, waarin hij naar een nieuwe esthetica op zoek ging en werd vanaf een bepaald ogenblik ook ontwerper van nieuwe kunstvormen  en kunstenaar. Zijn meest bekende schepping is het zogeheten eerste Goetheanum, een totaal kunstwerk, waarin de verschillende kunstvormen ieder een plaats kregen. Zijn vele beschouwingen over het scheppend kunstzinnig proces, spiritualiteit als opgave van kunst en het beoefenen van een nieuwe kunstzinnige blik hebben tal van kunstenaars tot op heden ten dage weten te inspireren.

Zie bijvoorbeeld’ Rudolf Steiner und die Kunst der Gegenwart’, Kunstmuseum Wolfsburg.