Rudolf Steiner

Nieuwe wetenschap

Geïnspireerd door de opdracht om het natuurwetenschappelijke werk van Goethe uit te geven, zocht Steiner naar de basis voor een nieuwe, materie en geest omvattende wetenschap. Om stevig verankerd te kunnen zijn in de westerse cultuur moest deze aansluiten bij het denken van de moderne mens. Vrijheid van denken, eigen waarneming op fysiek én geestelijk gebied en zelfstandig oordelen, zag Steiner als onmisbare voorwaarden voor een wetenschappelijke benadering van de werking van de geest in ons fysieke bestaan.

Onderzoeksmethode

Zo schiep Steiner, wars van intellectuele conventies, een methode om de relatie tussen lichaam, ziel en geest te onderzoeken en de resultaten ervan vruchtbaar te maken voor mens en wereld. Aan zijn basiswerk 'De filosofie van de vrijheid' ontsprong een levenslange stroom van beschouwingen, voordrachten en onderzoekingen. Deze inspireren velen tot op de dag van vandaag bij hun eigen onderzoek en bij het realiseren ervan in hun persoonlijke of sociale leven.

Vakinhoudelijke vernieuwing

Even doorslaggevend als het werk van Steiner voor de geschiedenis van antroposofie is het werk van de mensen die dit hebben voortgezet in innerlijke scholing, wetenschappelijke studie en maatschappelijke vernieuwing. Op gebieden als landbouw, geneeskunde, onderwijs en zorg maar ook in architectuur, beeldende en muzische kunsten groeide antroposofie uit tot een inspirerende bron bij het zoeken en inslaan van nieuwe wegen. Steiners inzichten omtrent de christelijke sacramenten leidden tot de oprichting van de Christengemeenschap, beweging tot religieuze vernieuwing.

Weg tot inzicht

Antroposofie is ontwikkeld door Rudolf Steiner (1861‑1925), wetenschapper, filosoof en kunstenaar. Als kind reeds beleefde hij de geestelijke wereld net zo concreet als de fysieke wereld om hem heen. In deze spontane waarnemingen lag de kiem van een bijzonder levensplan: het ontwikkelen van een nieuwe weg tot inzicht die uitgaat van materie en geest als één geheel en die mensen in staat stelt daarin meer kennis en inzicht te verwerven.

Zijn leven

Rudolf Steiner leefde van 1861 tot 1925. Hij werd in het toenmalige Kroatië geboren als zoon van een Oostenrijks spoorwegbeambte en leefde als kind zowel in de wereld van de techniek als in de ongerepte natuur. Rudolf Steiner was op veel levensgebieden en in vele milieus thuis.

Steiner studeerde af aan de Technische Hogeschool in Wenen, deed wetenschappelijk onderzoek over het werk van Goethe in Weimar, behaalde zijn doctoraat in de filosofie, verkeerde in kunstenaarskringen in Berlijn en nam actief deel aan de arbeidersbeweging. Al op jonge leeftijd ontdekte hij dat er naast de fysieke realiteit nog een andere, geestelijke realiteit waarneembaar is als de scheppende dynamiek van geestelijke wezens. In zijn tijd was dit fenomeen, zeker in de wetenschappelijke wereld, onbespreekbaar. Daarom zocht hij naar objectieve methodes om die andere kant van de werkelijkheid op een wetenschappelijk verantwoorde manier te onderzoeken en onder woorden te brengen.

Goethes natuurwetenschappelijke methode was hierbij een belangrijk uitgangspunt. De resultaten van zijn geesteswetenschappelijk onderzoek maakte hij bekend in talrijke voordrachten, boeken en kunstzinnige scheppingen. Zo schreef hij vier drama's, ontwierp een aantal gebouwen, waaronder het Goetheanum in Dornach (Zwitserland) en initieerde de euritmie, een nieuwe bewegingskunst. Ook op andere gebieden zoals landbouw, onderwijs en gezondheidszorg bracht hij vernieuwende, eigentijdse, spirituele inzichten.

Met het boek 'De weg tot inzicht in hogere werelden' gaf Rudolf Steiner een handleiding voor mensen die zich willen oefenen in het zelfstandig waarnemen in de geestelijke wereld. Zoals het mogelijk is de fysieke wereld met zijn wetmatigheden te onderzoeken, is het ook mogelijk de geestelijke wereld waar te nemen en te onderzoeken. Zo zorgde hij ervoor dat zijn lezers en gehoor niet alleen afhankelijk waren van zijn ervaringen en wat hij daarover meedeelde. De beschreven onderzoeksweg leidt niet alleen naar de geestelijke dimensie, en leidt niet af van de fysieke werkelijkheid maar is ook een ontwikkelingsweg waardoor de mens naar meer bewustzijn en evenwicht kan streven in het dagelijks bestaan.

Rudolf Steiner hield meer dan 6000 voordrachten over uiteenlopende thema's, die nu bijna allemaal in boekvorm uitgegeven zijn. Een groot deel van zijn werk is ook in het Nederlands uitgegeven. Zijn inzichten worden ondertussen verder ontwikkeld. Tal van instituten en werkgroepen bieden door de antroposofie geïnspireerde cursussen en opleidingen aan en er wordt op onderzoek verricht op vele terreinen.